در حالیکه مذاکرات وین هنوز در هم گره خورده است، کارشناسان در حال گمانهزنی در این باره هستند.
محبعلی از دیپلماتهای سابق وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی معتقداست اقدام همزمان ایران و آمریکا و همچنین نحوهی مشخص کردن و اجرای گامهای اجرایی، از جمله مواردی است که در مذاکرات برای رسیدن به توافق باید مورد توجه قرار بگیرد.
وی علاوه بر این تاکید کرده است که ایران و آمریکا بر سر تحریمهایی که باید برداشته شود، هم باید توافق کنند.
محبعلی در ادامه اظهار داشته است اگر جمهوری اسلامی ایران تضمین از طرف آمریکا را به معنی عدم خروج آمریکا از برجام میداند، این قابل تضمین نیست. وی تاکید کرده است که این موضع، حتی اگر روی کاغذ هم نوشته شود، نمیتوان آن را تضمین محسوب کرد.
محبعلی در ادامه تصریح کرده است راستیآزمایی رفع تحریمها توسط آمریکا کاملا مشخص است. بنا به گفتهی این تحلیلگر مسائل بینالمللی، به محض اینکه آمریکا و خزانهداری آمریکا اعلام کند که سیستم باز شده است، همه چیز روشن خواهد شد.
وی خاطرنشان کرده است که راستیآزمایی بسیار شفاف است و تاکید کرده است که تاکید بر موارد راستیآزمایی در واقع پیچیده کردن کار مذاکرات است. این تحلیلگر سیاسی در ادامه یادآور شده است که تا به حال مذاکرات در مورد اینکه کدام متن مبنا باشد، پیش رفته است.
وی خاطرنشان کرده است که دلیل توقف مذاکرات در دور قبل این بوده است که ادامهی مذاکرات منوط به تصمیم سیاسی دو کشور شده است.
محبعلی اظهار داشته است که منظور از تصمیم سیاسی این است که بعضی از تفاهمات احتیاج به تصمیم سیاسی مقامات عالی دو کشور داشته است و در آمریکا باید رئیس جمهور یا کنگره، و در ایران در سطح شورای امنیت ملی و یا رهبری باید در این باره تصمیم بگیرند.
محبعلی اظهار داشته است که در دور قبلی مذاکرات در دولت قبلی، آمادگی چنین تصمیمگیری سیاسی در سطح عالی در کشور وجود نداشت و این تصمیمگیری به دور فعلی و دولت جدید موکول شده است.
وی همچنین با بیان اینکه تحریمهای ایران از تحریمهای سال ۲۰۱۵ بسیار شدیدتر است، اظهار داشته است دونالد ترامپ تحریمهایی وضع کرده که با تحریمهای برجامی همپوشانی دارد و نحوهی لغو آنها بحثهای طولانی و مختلفی را میطلبد.
وی گفته است این موارد مشکلاتی است که فاصله مواضع بین طرفین را افزایش میدهد. بنا به گفتهی این تحلیلگر سیاسی، خواستهی ایران در خصوص لغو کل تحریمها از جمله موضوعاتی است که عملا در اختیار رئیسجمهور آمریکا نیست.
وی همچنین اظهار داشته است که انتظار آمریکاییها در این خصوص که ایران به نقطهی ۲۰۱۵ بازگردد منطقی و شدنی نیست. وی این موارد را از جمله موضوعاتی دانسته که شکاف مذاکرات و توافق را تشدید میکند.
محبعلی همچنین اظهار داشته است که بر خلاف دولت اوباما که مذاکرات را محدود کرده بود و ایران هم توافق کرده بود که مذاکرات صرفا به برنامه هستهای ایران محدود شود، دولت بایدن برجام را مقدمهای برای مذاکره پیرامون سایر مسائل میداند و در کنارش با اسرائیل و عربستان در ارتباط است.
وی گفته است این رویکرد دولت جدید آمریکا به این معنی است که این دولتها هم در حاشیه مذاکرات قرار دارند، و اگرچه بر سر میز نیستند ولی در روند مذاکرات تاثیر میگذارند. محبعلی تاکید کرده است که این موضوع و رویکرد مسئله را پیچیدهتر میکند.
به گفتهی کارشناسان پافشاری جمهوری اسلامی ایران بر غیرمستقیم بودن مذاکرات، تنها امکان دستیابی به توافق را سختتر و آن را دور از دسترستر میکند و در عین حال، منافع جمهوری اسلامی ایران را در مقایسه با منافع واسطههای گفتگو بین ایران و آمریکا در حاشیهی مطالبات مطرحشده در مذاکرات قرار میدهد و ممکن است منافع کشورهای واسطهی مذاکرات، در مقایسه با منافع ایران در اولویت قرار گیرد.
در این میان باربارا اسلاوین از شورای آتلانتیک هم در مطلبی خطاب به سردبیری واشنگتن پست بر اهمیت کار سیاسی و دیپلماسی برای حفظ برجام تاکید کرده است.
وی در مورد مطلب واشنگتن پست در مورد امادگی آمریکا برای طرحهای جایگزین مذاکرات مینویسد من نگاه دیوید ایگنیشس در مقاله هفدهم دسامبر در تاکید بر دیپلماسی با ایران را تایید میکنم اما، برای آنکه امکان بیشتری برای موفقیت فراهم شود، ضروری است تلاش بیشتری را صرف طرح A یعنی اعمال دیپلماسی کنیم، پیش از آنکه به طرح B به معنای جایگزین روی آوریم.
این به معنای ان است که اگر ایران مشوقهای بیشتری از جمله آزادسازی پولهای بلوکه شده را دریافت کند، بهتر میتواند درمذاکرات انعطاف از خود نشان دهد.