مذاکرات احیاء برجام در گام نخست متوقف شد و طرفین برای رایزنی بیشتر به پایتختهای خود بازگشتند.
اکنون ایران مدعی است که دو سند برای بررسی به طرفهای غربی ارائه داده و منتظر پاسخهای منطقی آنهاست و وزیر خارجه آمریکا مدعی است چون مواضع ایران ناامید کننده بود به مذاکرات پایان دادیم.
وی گفت ایران در حال حاضر به نظر نمیرسد در مورد انجام آنچه که برای بازگشت به پیروی متقابل ضروری است جدی باشد و هشدار داد اگر مسیر پیشروی متقابل به بنبست برسد، گزینههای دیگر را دنبال خواهیم کرد.
علی باقری معاون سیاسی وزیر خارجه و رئیس هیأت ایرانی در مذاکرات با گروه ۱+۴ در جمع خبرنگاران در وین با موضوع محوری و اصلی این دور از گفتوگوها بهویژه موضوع لغو تحریمهای غیرقانونی و ظالمانه بوده وهیات ایرانی و شاخصها و ملاکهایی که برای بیان مواضع خود لازم بوده است، با آنها در میان گذاشته است.
وی گفت دراین نشستها طرفهای مقابل هم سوالاتی را مطرح کرده و ابهامهایی داشتهاند که در این نشستها تلاش شده است تا این ابهامها رفع و به سؤالات آنها پاسخ داده شود.
وی گفت دوسندی که ایران در اختیار طرفها گذاشته مربوط به تقاضاهای جمهوری اسلامی ایران در مورد موضوع لغو تحریمها است و سند دوم در مورد موضوع اقدامات هستهای ایران است.
مقامات آمریکایی با انتقاد گفتهاند که تقاضاهای ایران فراتر از برجام است. باقری همچنین گفت که بهدلایل پیامدهای این موضوع بازیگران دیگری که خارج از عرصه این گفتوگوها هستند، یا بهطور مستقیم با بهواسطه برخی از بازیگران داخل گفتوگوها، تلاش میکنند که در روند گفتوگوها اختلال ایجاد کرده و مسیر دستیابی به توافق و مسیر گفتوگوهای سازنده را دچار اختلال کنند.
او گفت نباید اجازه داده شود چنین امری صورت گیرد. مقصود باقری بیشتر متوجه اسرائیل و عربستان سعودی است. باقری گفت سند سومی نیر در دست دارد که بعد از پاسخ طرفین آن را ارائه خواهد داد.
به نظر میرسد که نگرانی جمهوری اسلامی در خصوص کارشکنی دیگر کشورها در مذاکرات وین، در ارجاع به مخالفتهای اسرائیل و برخی کشورهای عربی مانند عربستان با مذاکرات وین و توافق بین ایران و کشورهای غربی عنوان میشود. اما کارشناسان معتقدند بیش از اسرائیل و عربستان، این خود تندروهای جمهوری اسلامی هستند که بیشترین کارشکنی در خصوص توافق را انجام میدهند و با مخالفتهای شدید خود با برجام مانع توافق بین ایران و کشورهای ۴+۱ میشوند.
وی گفت جمهوری اسلامی برای ادامه گفتوگوها آمادگی دارد. و تاکید کرد اگر آنها برای استمرار گفتوگوها آماده باشند، جمهوری اسلامی ایران هیچ مانعی در این زمینه ندارد.
باقری خاطرنشان کرد به زودی جدول زمانی در گفتوگوهایی که بین جمهوری اسلامی ایران و نمایندگان ۱+۴ یک در وین برگزار میشود، مشخص خواهد شد.
مسئول تیم ایرانی مذاکرهکننده، متن پیش نویس موجود را پیش نویسی دانست که در آخرین دور گفتوگوها در وین ۶ حاصل شده است. وی اظهار داشت همه طرفها اذعان دارند که این متن حداکثر یک پیشنویس است و قابل مذاکره است.
باقری کنی یادآور شد دربارهی برخی موضوعات تیم جدید نظر خود را دربارهی کاستیهای موجود در سند پیشنویس قبلی، در سند جدید بیان کرده است.
وی افزود در پیشنویس نکاتی وجود دارد که با اسنادی که مورد قبول طرفین است مغایرت دارد و تاکید کرد تیم مذاکرهکنندهی ایران، نگاه و اصلاحات خود را در مورد آن اعمال کرده است.
این در حالیست که طرف غربی معتقد است اصلاحات مورد نظر عمدتا خارج از برجام است. این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ارائهی دو سند از طرف تیم مذاکرهکننده را نشاندهندهی جدیت طرف ایرانی در گفتوگوها دانست و اظهار داشت تیم ایرانی با جدیت و به صورت ریز نگاه و رویکرد و مواضع خود را در مورد بخشهای مختلف سند ارائه کرده است.
باقری در عین حال در گفتگو با رسانههای خارجی نیز با تاکید بر اینکه ایران تحت هیچفشاری حاضر به توافق درباره برنامه غنیسازی نیست، اظهار داشت در حال حاضر توپ در زمین آمریکا است.
وی همچنین در گفتگو با میدل ایست تأکید کرده است که ایران بهشدت در مذاکرات جدی است و در حال حاضر بازگشت به پایبندی کامل به برجام و رفع تحریمهای جمهوری اسلامی به جو بایدن رئیسجمهور آمریکا بستگی دارد.
باقری همچنین در گفتگو با این نشریه انگلیسی زبان، حضور ۴۰ نفر هیأت همراه، در سفر به وین را نشاندهنده عزم و جدیت ایران در مذاکرات عنوان کرده است.
در این میان محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور نیز با تاکید بر اینکه دولت مصمم به رفع تحریم و حل مسائل است، ابراز امیدواری کرد با عزمی که در ارکان نظام درباره رفع تحریمها وجود دارد، در این زمینه نتیجه لازم به دست بیاید.
وی در عین حال اظهار داشت در دولت و کشور ظرفیتهایی وجود دارد که میتوان با استفاده از آنها مشکلات کشور را به حداقل رساند. مخبر افزود اگر هم حداقل مشکلاتی باقی بماند، مربوط به مذاکرات خواهد بود.
یک مقام وزارت خارجه آمریکا نیز گفت که ایران در دور هفتم مذاکرات هستهای پیشنهادهایی ارائه کرد که هر آن چه پیشتر در مورد آن موافقت شده بود را بهعقب برگرداند؛ یعنی هر یک از مصالحههایی که ایران در شش دور مذاکرات مطرح کرده بود، و همه مصالحههایی را که دیگران و بهویژه ایالات متحده ارائه کرده بودند را بهعنوان مبنا تلقی کرده و سپس درخواستهای بیشتری ارائه کرد. وی افزود، نمیداند دور بعدی مذاکرات چه زمانی از سر گرفته میشود وعزم ایران به جدیت در مذاکرات مهمتر از زمان ادامه آن است.
وی نتیجه گرفت اگر به این نتیجه برسیم که ایران توافق هستهای را نابود کرده است، تصور میکنیم تحریمهای بیشتری در راه باشد. رئیس اروپایی مذاکرات، انریکه مورا گفته که پنجشنبه و جمعه ممکن است مذاکرات مجددا از سر گرفته شود.
مقامهای جمهوری اسلامی ایران توجه ندارند که انجام هرچه سریعتر توافق بین ایران و آمریکا، علاوه بر اینکه به جمهوری اسلامی ایران کمک میکند تا هرچه سریعتر با کاهش تحریمها، مشکلات کمبود منابع مالی خود و همچنین مشکلات ناشی از عدم فروش نفت و مراودات بینالمللی را مرتفع سازد، در عین حال به جمهوری اسلامی ایران این فرصت را خواهد داد که در دو سالی که تا پایان برجام باقی مانده است، از این فرصت برای بهبود نسبی شرایط مالی و بازرگانی خود استفاده کند تا در دوسال آینده که احتمالا انجام توافقهای جدیدی بین ایران و آژانس یا کشورهای ۵+۱ ضروری خواهد بود، قدرت چانهزنی خود را با بهبود روابط بازرگانی با جهان، بهبود بخشد.
بر خلاف این اظهارات ناظران به نظر نمیرسد که عزم جدی در جمهوری اسلامی ایران برای برقراری توافق با غرب وجود داشته باشد.
گرچه جمهوری اسلامی ایران بهخوبی میداند که رفع تحریمها بخش مهمی از مشکلات کشور را برطرف خواهد کرد و شرایط اقتصادی را بهبود خواهد بخشید، اما علاوه بر اینکه وجود تحریمها منافعی برای برخی در داخل جمهوری اسلامی دارد که مانع از اشتیاق برای برقراری توافق و رفع تحریمها میشود، جمهوری اسلامی ایران چندان هم آسیبها و پیامدهای ناشی از عدم توافق را برای جمهوری اسلامی جدی نمیداند و گرچه رفع تحریمها را به سود خود میداند و از تحقق آن ناراضی نیست، اما رفع آنها را آنقدر هم مهم نمیداند که برای دستیابی به آن حاضر باشد خود را برای رفع تحریمها و انجام توافق بین ایران و کشورهای ۴+۱ و آمریکا به آب و آتش بزند.