چهار روز مانده به مذاکرات احیاء برجام وزیر خارجه جمهوری اسلامی و گروسی دبیرکل سازمان بینالمللی انرژی اتمی ازنتیجه مذاکراتشان نتایج متضادی را مطرح ساختند.
حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران، چهارشنبه شب و پس از پایان سفر رافائل گروسی مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی با اشاره به دیدارش با وی، این گفتوگوها را صمیمی، صریح و نتیجهبخش دانست و تصریح کرد در مورد ادامه همکاریها توافقهای خوبی بین ایران و آژانس انجام شده است.
وی افزود در عین حال نهاییکردن متن توافق، نیاز به کار بیشتر در مورد چند واژه دارد. امیرعبداللهیان حصول توافق را امکانپذیر دانست و خاطرنشان کرد، سیاسی کردن مسائل فنی غیرسازنده است.
بنا به گقتهی امیرعبداللهیان، قرار شده است که بزودی نشستی مشترک بین ایران و آژانس برگزار و متن نهایی تدوین شود.
این اظهارات در حالی عنوان میشود که گروسی بهمحض ترک ایران، درگزارشی به شورای حکام از عدم موفقیت مذاکراتش با ایران خبر داده و ضمن اعلام شکست در مذاکرات، مذاکراتش در ایران را بینتیجه اعلام کرد.
وی همچنین ضمن تاکید بر این موضوع که زمان برای حصول توافق درباره مجتمع کرج رو به پایان است، به مذاکرات فشردهی خود با مقامات ایرانی اشاره کرد و اظهار داشت این مذاکرات بینتیجه مانده است.
گروسی در این گزارش خطاب به شورای حکام، اظهار داشت فعالیتهای آژانس در یک سال اخیر، بهخاطر تصمیم ایران برای توقف اجرای تعهدات مرتبط هستهای خود تحت برجام، از جمله پروتکل الحاقی، تضعیف شده است.
جمهوری اسلامی ایران طبق مصوبهی مجلس شورای اسلامی که سال گذشته توسط مجلس برای تحت فشار قراردادن دولت حسن روحانی برای عدم بازگشت به تعهدات هستهای تصویب شد، اجرای پروتکل الحاقی را متوف کرده است.
در عین حال، به بهانهی انجام حملات تروریستی علیه سایتهای هستهای ایران، چندین ماه است که به آژانس اجازهی دسترسی به اطلاعات مربوط به سایت کرج را نمیدهد.
گروسی در بخش دیگری از گزارش خود به شورای حکام تصریح کرد، با وجود توافقی که بین ایران و آژانس در فوریه سال جاری برقرار شده است، تمدید مکرر این توافق، که اکنون برای حدود ۹ ماه برقرار است، به چالشی مهم برای توانایی آژانس برای دستیابی به اطلاعات تبدیل شده است.
وی همچنین خاطرنشان کرد محدودیتهای اعمال شده از طرف جمهوری اسلامی ایران، و همچنین محدودیت دسترسی به سایت کرج، بهطور جدی بر توانایی آژانس برای ادامهی دریافت اطلاعات و نظارت بر تاسیسات تأثیر میگذارد.
امیرعبداللهیان روز چهارشنبه در گفتوگوی مجازی با وانگیی وزیر خارجه چین نیز ضمن بیان این موضوع که توافق اصولی برای حل مشکلات فنی با آژانس در این سفر حاصل شده است، اظهار داشت جمهوری اسلامی ایران و دستگاه دیپلماسی پیگیر صدور بیانیه مشترک در اولین فرصت ممکن است.
این دوگانگی در برداشت از مذاکرات بین دو طرف مذاکرهکننده، به گفتهی برخی ناظران، بیش از هر چیز میتواند بیاطلاعی تیم مذاکرهکنندهی ایرانی و دستگاه دیپلماسی از گفتوگوی موفقیتآمیز و نتیجهمحور در انجام مذاکرات باشد.
بهنظر میرسد که اصل گفتگو و انجام مذاکرات بین طرفین برای دستگاه دیپلماسی دولت ابراهیم رئیسی یک موفقیت تلقی میشود و بیآنکه به موضوع دستیابی به نتیجهای که مذاکره برای دستیابی به آن صورت گرفته مدنظر باشد، توجه شود.
اصل انجام مذاکره از نظر مقامهای وزارت امور خارجه یک موفقیت تلقی میشود. امیرعبداللهیان همچنان بر دستیابی به توافق خوب تاکید دارد، اما در همان حال، از پیشبرد مذاکرات، بهنحوی که منافع طرفین را تامین کند، ناتوان هستند.
در این میان رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران گفت، اگر ایران در مذاکرات هفته آینده برای احیاء برجام و بازگشت به توافق هستهای بخواهد وقتکشی کند، آمریکا بیکار نمینشیند و واکنش نشان خواهد داد.
وی گفت ما آماده بازگشت به توافق و لغو همه تحریمهایی هستیم که با توافق مغایرت دارند. بنابراین اگر ایران میخواهد به توافق بازگردد، روشی برای انجام این کار وجود دارد.
وی افزود اگر ایران نمیخواهد به توافق بازگردد، اگر به کاری که به نظر میرسد اکنون انجام میدهد، ادامه دهد، یعنی در پای میز مذاکرات عمدا کندی نشان دهد و سرعت برنامه هستهای خود را تسریع بخشد، اگر این مسیری باشد که انتخاب میکند، ما باید متعاقبا به آن پاسخ دهیم.
در این میان بریتانیا، آلمان و فرانسه در شامگاه چهارشنبه بیانیهای مشترک خطاب به شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی منتشر کرده و در آن به برنامه اتمی ایران پرداختند و گفتند: ایران طی دو سال گذشته به تنشزایی نظاممند هستهای ادامه داده و با توسعه ظرفیتهای هستهای خود جامعه جهانی را در معرض خطر جدی قرار داده است؛ ایران هیچ توجیه غیرنظامی برای غنی سازی ۲۰ و ۶۰ درصدی ندارد و تولید اورانیوم با غنای بالا برای کشوری که تسلیحات اتمی ندارد، بیسابقه است.
آنها همچنین گفتند اقدام اخیر ایران در نصب زیرساختهای سانتریفیوژهای پیشرفته اقدامی نگران کننده است و این رخداد میتواند غنیسازی در سطوح بالاتری را برای ایران آسان کند. سطح همکاری ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی کاهش یافته و این موضوع باعث کاهش توانایی آژانس برای نظارت بر برنامه اتمی ایران شده است.
آنها ضمن تقدیر از اقدامات گروسی و آژانس بینالمللی اتمی گفتند که ما سه کشور اروپا با حسننیت به مذاکرات احیای توافق هستهای بازمیگردیم و بر این باوریم که امکان حصول یک تفاهم و اجرای آن به طوری که موجب بازگشت ایران به پایبندی کامل به تعهداتش ذیل برجام و همچنین بازگشت آمریکا به این توافق شود وجود دارد. و معتقدیم به نفع همه طرفها از جمله ایران است که این کار انجام شود.
آنها خواستار ادامه مذاکرات از جایی که قطع شده بودند شدند. هنوز ایران دچار ابهام بزرگی است که چه راهبردی در مذاکرات را هفته آینده اتخاذ خواهد کرد، چون اتخاذ راهبرد رادیکال امکانات اقتصادی کشور را دچار مخاطره جدی خواهد کرد.