دولت رئیسی و ابلاغ طرح جوانی جمعیت

با وجود مخالفت‌ها و انتقادهای گسترده‌ی کارشناسان، ابراهیم رئیسی رئیس جمهور، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را برای اجرا به وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و معاونت امور زنان و خانواده رئیس جمهور ابلاغ کرد.

این قانون که طی فرایند تصویب طرح در مجلس و نیز تایید آن توسط شورای نگهبان، انتقادات زیادی را نیز به‌دنبال داشته است، قرار است ۷ سال به‌صورت آزمایشی اجرا شود.

گرچه این طرح مزایای اقتصادی زیادی را برای کسانی که اقدام به فرزند‌آوری بیشتر می‌کنند، قائل شده است،‌ اما مقابله‌ی طرح با سقط جنین و محدودیت‌هایی که برای سقط جنین قانونی در این طرح برای مادران در نظر گرفته است، به گفته‌ی کارشناسان پیامدهای جدی و نامناسبی را به‌دنبال خواهد داشت.

براساس این طرح به‌منظور تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری، مشوق‌هایی در قالب تسهیلات اشتغال و خرید مسکن برای خانواده‌ها در نظر گرفته شده است.

همچنین بر اساس این طرح، تسهیلاتی برای درمان ناباروری در نظر گرفته شده، اما در مقابل، محدودیت‌هایی برای استفاده از ابزار پیشگیری از بارداری در نظر گرفته شده است.

در این طرح پیش‌بینی شده است در کلان‌شهرها و شهرهایی با جمعیت بیش از ۵۰۰ هزارنفر، تا ۲۰۰ متر زمین به خانواده‌هایی که فرزند سوم آنها به دنیا بیاید داده شود. همچنین بر اساس این طرح به مادرانی که فرزند دوم آنها به دنیا می‌آید خودروی بدون قرعه‌کشی و با قیمت کارخانه داده خواهد شد.

همچنین تخصیص وام ۱۵۰ میلیون تومانی ودیعه مسکن، خرید یا ساخت مسکن برای خانواده‌های بدون مسکن با بازپرداخت ۲۰ ساله مشروط به تولد فرزند سوم به بعد، امکان استفاده مجدد از امکانات دولتی تامین مسکن خانواده‌ها پس از تولد فرزند سه به بعد، معافیت مالیاتی اشخاص حقیقی به ازای فرزند ۳ به بعد، پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه برای تولد فرزند سوم تا پنجم و بالاتر به ترتیب از ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان با تنفس شش ماهه، حق بهره‌برداری زمین با هدف تولید و کشاورزی و اشتغال و تخفیف ۲۵درصد هزینه واگذاری از دیگر مواردی است که در طرح جوانی جمعیت تایید شده است.

با وجود این مشوق‌های اقتصادی، کارشناسان اجتماعی و سلامت نسبت به پیامدهای اجتماعی و بهداشتی این طرح هشدار داده‌اند. پیش از این، عضو ستاد ملی کرونا هشدار داده بود که اعمال محدودیت در توزیع لوازم پیشگیری از بارداری می‌تواند منجر به شیوع و گسترش بیماری‌های مقاربتی و جنسی شود. 

به گفته‌ی کارشناسان، برخی از لوازم پیشگیری از بارداری، نقش بازدارنده در زمینه‌ی بیماری‌های جنسی را هم دارد که با محدود شدن توزیع آنها، شیوع این بیماری‌ها نیز قابل پیش‌بینی است.

در عین حال کارشناسان اجتماعی نسبت به گسترش بیماری‌های ژنتیکی به عنوان یکی از پیامدهای طرح جوانی جمعیت هشدار داده‌اند.

پیش از این طرح‌هایی در مجلس به تصویب رسیده بود که بر اساس آنها در صورت تایید آزمایش‌های ژنتیکی، امکان سقط جنین برای والدین جنین بیمار، تحت شرایطی فراهم می‌شد. اما با طرح جوانی جمعیت، این آزمایش‌ها که هزینه‌ی بالایی هم دارند، از شمول بیمه خارج شده و طبیعتا میزان انجام آزمایش‌ها با هدف تشخیص بیماری‌های ژنتیکی نیز کاهش خواهد یافت که نتیجه‌ی آن، افزایش تعداد متولدین با معلولیت جنسی خواهد بود.

جمهوری اسلامی همچنان اصرار دارد که جمعیت کشور را در سال‌های آینده به ۱۵۰ میلیون نفر برساند. این در حالی است که امکانات اکولوژیک در ایران برای چنین جمعیتی کافی نیست.

سیاست‌گذاران در حوزه‌ی جمعیت، دلیل این امر را سالمندی جمعیت در سال‌های آینده می‌دانند، اما به گفته‌ی کارشناسان، راه حل این معضل، نه افزایش جمعیت، بلکه برنامه‌ریزی برای تامین نیازهای عاطفی و اقتصادی و حمایتی سالمندان در سال‌های آینده است، که در حال حاضر جمهوری اسلامی به‌نظر نمی‌رسد که برنامه‌ای جدی هم برای آن داشته باشد.