باریا علم‌الدین در مقاله‌ای با عنوان روی آوردن ایران به شرق، گفتگوهای هسته‌ای راه به جایی نخواهد برد که در تاریخ ۳۱ اکتبر ۲۰۲۱ در نشریه عرب نیوز عربستان چاپ شده است، به بررسی وضعیت توافق هسته‌ای ایران و آمریکا و همچنین گرایش ایران به سوی شرق پرداخته و معتقد است که انعطاف‌های کنونی ایران برای انجام مذاکرات صرفا تاکتیکی است و ایران با توجه به فضای بین‌المللی قصد دارد برنامه هسته‌ای خود را توسعه دهد و قطعا با موضع کنونی ایران این مذاکرات به بن‌بست خواهد رسید.
نویسنده می‌نویسد، ایران مذاکره کنندگان هسته‌ای غرب را احمق فرض می‌کند. تهران با وقت‌کشی درباره زمان از سرگیری گفتگوهای هسته‌ای ، توانمندی خود را در زمینه هسته‌ای پیش می‌برد و با پیوند زدن اقتصاد خود به اقتصاد همسایگان شرقی، تاثیر تحریم‌ها را خنثی می‌کند.
وی می‌افزاید، رهبر معظم ایران در دستورالعمل‌های خود به کابینه جدید، جو بایدن رئیس جمهور آمریکا را گرگی درنده توصیف کرد و گفت دیپلماسی کشور نباید به مساله هسته‌ای گره بخورد. وی گفت دولت ابراهیم رئیسی باید دیپلماسی اقتصادی متمایل به شرق را در پیش بگیرد. هم آیت‌الله خامنه‌ای و هم رئیسی، ساده‌انگاری حسن روحانی را به علت گفتگو با غرب، محکوم کردند و خامنه‌ای با صراحت اعلام کرده است که به غرب نمی‌شود اعتماد کرد.
رئیسی و امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه وی، خود را به تمرکز و نگاه به آسیا و شرق متعهد ساخته و در جبهه غرب نیز در کشورهایی چون عراق، لبنان، سوریه و یمن، توجه خود را روی ارتشی عظیم از نیروهای شبه نظامی نیابتی متمرکز ساخته‌اند. امروزه، حزب‌الله و حشدالشعبی برای دستیابی به اهداف مورد نظر خود از جنگ داخلی سخن به میان می‌آورند.
نویسنده در ادامه مطلب در مورد عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای می‌نویسد: یکی از نخستین موفقیت‌های چشمگیر رئیسی در نگاه به شرق، پذیرفته شدن ایران به عضویت در سازمان همکاری شانگهای است.
رئیسی در سخنرانی خود در نشست سران این سازمان خواستار اتخاذ سیاست ضدغربی از سوی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای شد و توصیه کرد برای مقابله با تحریم‌های غرب، سیاست و سازوکارهای جمعی اتخاذ شود.
ایران، روسیه ، چین و میانمار و دیگر کشورهای آسیایی که با مجموعه‌ای از تحریم‌ها روبرو هستند، یک شبکه اقتصادی تشکیل داده‌اند که در برابر فشارها و تحریم‌های غرب از مصونیت برخوردار است. این شبکه اقتصادی دارای شبکه‌های مستقل مالی است و چین از طریق آن‌ها می‌تواند بهای میلیون‌ها بشکه نفت خریداری شده از ایران را بدون این‌که آمریکا بتواند مانعی برسر راه آن ایجاد کند پرداخته و در ایران سرمایه گذاری کند.
حتی برنامه هسته‌ای ایران نیز به کشورهای شرقی یعنی کره شمالی و پاکستان گره خورده است. چین قرار است در چارچوب یک برنامه ۲۵ ساله، چهارصد میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند.
راهبرد رئیسی این است که برای خودداری از برقراری تحریم‌های تازه علیه ایران به پای میز گفتگوهایی هسته‌ای برود، اما اجازه ندهد که پیشرفت مهمی در این گفتگوها به دست آید.
یک کارشناس مسایل ایران در گروه اورآسیا می‌گوید موافقت ایران با از سرگیری گفتگوهای هسته‌ای، ماهیت تاکتیکی دارد چون ایران نمی‌خواهد در نشست ماه نوامبر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، قطعنامه‌ای در محکومیت تهران صادر شود.
با چنین رویکردی، گفتگوهای هسته‌ای راه به‌جایی نخواهد برد و زمان پایان اعتبار این توافق فرا خواهد رسید و به گفته مدیر کل آژانس، ایران ظرف چند ماه، اورانیوم غنی‌شده لازم را برای ساخت یک بمب هسته‌ای در اختیار خواهد داشت.
نویسنده در مورد نقش اسرائیل و اقدامات احتمالی این کشور در مورد ایران می نویسد: از آنجا که اسرائیل هرگز اجازه نخواهد داد تا ایران به چنین مرحله‌ای در برنامه هسته‌ای خود برسد، در نتیجه اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران گزینه‌ای بسیار محتمل خواهد بود.
در راستای چنین رویکردی است که هفته گذشته در دیداری طولانی، نفتالی بنت و پوتین بر تقویت مناسبت تل آویو- مسکو تاکید کردند و نخست وزیر اسرائیل با اشاره ضمنی به حضور روسیه در سوریه، از سوریه به‌عنوان همسایه شمالی اسرائیل یاد کرد. پوتین به روابط مسکو با تل آویو بیشتر از اتحاد تاکتیکی با تهران اهمیت قائل است و به همین علت است که هیچ‌گونه مشکلی برای اسرائیل در حمله به اهداف ایران در سوریه ایجاد نمی‌کند.
ایران و روسیه، صرفا در ضدیت با غرب و مقابله با تحریم‌ها، و شکل‌گیری اقتصادی متکی به شرق، منافع مشترک دارند. مقامات اسرائیل درباره استقرار سامانه‌های موشکی ضدهوایی از سوی ایران در لبنان، عراق و سوریه و همچنین برنامه هواپیماهای بدون سرنشین تهران در منطقه هشدار داده و می‌گویند این‌گونه اقدامات در واقع برای مقابله با حملات هوایی احتمالی اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران، صورت می‌گیرد.
از سوی دیگر دنیس راس مشاور سیاست خارجی دوران اوباما می‌گوید آمریکا باید گزینه تهدید نظامی علیه ایران را دوباره روی میز بگذارد. وی گفت ایران به بهانه حملات خرابکارانه از سوی اسرائیل، برنامه غنی‌سازی اورانیوم را شتاب بخشیده است.
ایران به این نتیجه رسیده است که یا واکنشی علیه تسریع روند غنی‌سازی صورت نخواهد گرفت و یا اگر هم صورت گیرد، چندان جدی نخواهد بود و به همین علت آیت‌الله‌ها ترسی از عواقب اقدامات خود ندارند و بیم آن می‌رود که ایران به قدرت هسته‌ای تبدیل شود یا این‌که جنگ منطقه‌ای رخ دهد.
نویسنده در پایان مقاله این چنین نتیجه‌گیری می‌کند که: با توجه به استقرار صدها هزار موشک از سوی ایران در منطقه، حتی جنگ غیرهسته‌ای نیز بسیار ویرانگر خواهد بود، چون ایران نشان داده است که آماده است به اهداف اقتصادی و غیرنظامی در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس آسیب جدی وارد آورد. حال باید دید که آیت‌الله‌ها در تهران با روبرو شدن با تهدید نظامی آیا حاضر به سازش خواهند شد یا خیر.
در حالی‌که ایران تلاش می‌کند به قدرت هسته‌ای تبدیل و برتری راهبردی در منطقه دست یابد، نباید با چشم بسته و از روی حماقت وارد گفتگوهای جدید هسته‌ای شد. کوته‌نظری و نداشتن راهبرد مشخص باعث شده است تا در چنین وضعیتی قرار گیریم، وضعیتی که ایران از مرحله آستانه هسته‌ای عبور می‌کند و نیروهای شبه نظامی نیابتی آن جهان را تهدید می‌کند.
اکنون زمامداران جهان موظف هستند تا به‌طور جدی به مسئولیت‌های خود در زمینه مقابله با ایران عمل کنند و ما را از این گرداب نجات دهند.
