در حالیکه نگرانیها از سرانجام برجام و زمان آغاز گفتگوهای برجامی توسط جمهوری اسلامی همچنان ادامه دارد و اکثر کشورهای منطقه و اروپا در انتظار آن هستند که جمهوری اسلامی زمان بازگشت به گفتگوها را اعلام کند، علی باقری معاون سیاسی وزیر خارجه، که بهنظر میرسد در مذاکرات جدید راهبری اصلی گفتگوهای هستهای با وی خواهد بود، اعلام کرده است روز چهارشنبه برای دیدار با انریکه مورا به بروکسل سفر خواهد کرد. وی گفته است روز چهارشنبه، هماهنگکننده کمیسیون مشترک برجام را در بروکسل ملاقات خواهد کرد تا گفتگوها درباره مذاکرات نتیجهمحور ادامه یابد.
باقری که این اظهارات را در یک رشته توئیت اعلام کرده، تاکید کرده است ایران مصمم است تا مذاکراتی را انجام دهد تا موجب لغو کامل تحریمهای ظالمانه و غیرقانونی شود. وی همچنین با بیان این موضوع که جمهوری اسلامی ایران به دنبال انجام مذاکراتی است که عادیسازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران را تضمین کند و ضمانتهای معتبری برای عدم بدعهدی بیشتر فراهم کند، گفته است جمهوری اسلامی با این رویکرد وارد مذاکرات خواهد شد.
به گفتهی کارشناسان، این اظهارات بهعنوان نقشهراه برای انجام مذاکرات و همچنین با این هدف که جمهوری اسلامی در ابتدا بهطور دقیق معین سازد که از مذاکرات چه اهدافی را بهطور مشخص دنبال میکند، مطرح شده، اما تیم جدید مذاکرهکننده به این نکتهی کلیدی توجه ندارد که این خواستهها طی مذاکرات و با چانهزنیهای هوشمندانه قابل دستیابی است، نه با بیان این اظهارات روی کاغذ و موظف دانستن طرف مقابل به اجرای آنها.
ناظران تاکید دارند که تنها در صورتی جمهوری اسلامی قادر خواهد بود که به خواستههای خود در مذاکرات دست یابد، که بتواند همین خواستهها در چارچوب مذاکرات و با چانهزنی و همچنین دادن هزینههایی از طرف مقابل بهعنوان امتیاز دریافت کند. این در حالیست که مسئله ضمانت آمریکا برای ماندن در برجام مهمترین اختلاف نظر دو کشور محسوب میشود.
مقامات ایرانی میگویند بایدن رییس جمهور آمریکا برای دوره خودش هم حاضر نشده چنین ضمانتی بدهد. هر چند اضافه کردن هر نوع تعهد جدیدی در برجام برای دولت آمریکا نیازمند مصوبه جدیدی از سوی کنگره است.
جمهوری اسلامی در مذاکرات همواره بهدنبال پیشبرد مذاکرات بهگونهای است که منافع و خواستههای جمهوری اسلامی را تامین کند و با برحق دانستن خواستههای خود معمولا اعتباری برای خواستههای طرف مقابل مذاکرات قائل نیست و در مذاکرات به دنبال بازی دوجانبه نیست و آن را بهرسمیت نمیشناسد.
انتقاد گروههای اصولگرای تندرو از نحوه انجام مذاکرات توسط تیم مذاکرهکنندهی دولت روحانی نیز عمدتا به همین دلیل بود که اعتقاد داشتند تیم مذاکرهکننده به رهبری ظریف، نباید امتیازاتی را در اختیار مذاکرهکنندهها قرار میداد و تنها باید بر دریافت امتیازات متمرکز میبود.
باقری در بخش دیگری از رشته توئیت خود تاکید کرده است، ادامه سیاست فشار حداکثری نمیتواند موانع پیشروی مذاکرات برای لغو تحریمهای غیرقانونی را بردارد. وی تاکید کرده است که این رویکرد بر پیچیدگیهای فراوان مذاکرات خواهد افزود.
این تعللها در حالی صورت میگیرد که کارشناسان و تحلیلگران حوزه بینالملل تاکید دارند که جمهوری اسلامی باید هرچه سریعتر به مذاکرات بازگردد و تاکید دارند که قدرت غنیسازی بهتنهایی نمیتواند موضع ایران را در شرایط مطلوبی قرار دهد.
جمهوری اسلامی در اعلام مواضع خود تاکید کرده است که آمریکا باید تمامی تحریمهای هستهای، حقوق بشری و تحریمهای کنگره را بردارد و بعد هم ایران سه ماه فرصت داشته باشد تا این اقدامات را راستیآزمایی کند، و تنها در این صورت است که تصمیم خواهد گرفته آیا به تعهدات برجامی بازگردد یا خیر.
بهگفتهی کارشناسان چنین خواستهای توسط آمریکا عملیاتی و اجرا نخواهد شد و آمریکا برای بازگشت به برجام چنین اقدامی را انجام نخواهد داد.
آمریکا همواره تاکید کرده است که علاوه بر مذاکرات، ایالات متحده گزینههای دیگری نیز در دستور کار دارد و در صورتی که جمهوری اسلامی بازگشت به مذاکرات را نپذیرد و در قالب گفتگوها اقدام به بازگشت به تعهدات برجامی نکند، ایالات متحدهی آمریکا از راههای دیگری برای وادار ساختن جمهوری اسلامی برای بازگشت به تعهدات برجامی استفاده خواهد کرد.
کارشناسان تلاشهای فعال ساختن مکانیسم ماشه علیه ایران و ارجاع پرونده هستهای جمهوری اسلامی را یکی راهکارهای میدانند که در صورت ادامهی تعلل جمهوری اسلامی برای از سرگیری مذاکرات و پیشبرد مذاکرات در چارچوب منطقی، جمهوری اسلامی را در شرایط نامناسبی از نظر دیپلماتیک قرار خواهد داد.
این در حالیست که مقامات وزارت خارجه آمریکا گفتند که ایران بهجای بروکسل باید به وین بیاید و گفتگوها را در انجا دنبال کند. مضافا براینکه پاسخهایی را که در جستجوی آنهاست را بابد غیرمستقیم از آمریکا بشنود، چون موارد حل اختلاف در اختیار این کشور قرار دارد. هر چند مقامات اروپایی که هفته پیش این ملاقات را کنسل کرده بودند، این هفته از آن استقبال کردند. ولی مذاکرات بروکسل فقط یک مذاکره مقدماتی است و نقش مستقیم در مذاکرات برجام ندارد.