تحرکات دیپلماتیک در مورد پرونده هستهای ایران بار دیگر گسترش یافته است. در این میان رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا درامورایران که مدیریت مذاکرات هستهای را به عهده دارد، جدا ازسفر به منطقه وملاقات با مقامات کشورهای قطر، عربستان سعودی، و امارات متحده عربی، اکنون به پاریس سفر کرده است وبا مقامات اروپایی درمورد مسائل مربوط به برنامهی هستهای ایران درحال گفتگوست.
در این میان وزارت خارجه فرانسه هم گفته است که فعالیتهای هستهای ایران باید متوقف شود. فرانسه معتقد است که این فعالیتها بهخاطر میزان غنیسازی اورانیوم توسط ایران، بهشدت میتواند بحرانزا و مشکلزا باشد. در این میان جن ساکی سخنگوی کاخ سفید، با اشاره به اینکه ایالات متحده آماده و مشتاق بازگشت به میز مذاکره است، گفته است هیچ خبر تازهای درباره از سرگیری مذاکرات ندارد.
جن ساکی با تاکید بر این موضوع که تنها تحت برجام امکان نظارت و رصد برنامه هستهای ایران وجود دارد، خاطرنشان کرده است عدم رصد و کنترل برنامه هستهای ایران که در حال حاضر امکانپذیر نیست در جهت منافع ملی ایالات متحده نیست. و گفت که به دلیل نظارت بر فعالیتهای ایران، ایالات متحده مشتاق بازگشت به میز مذاکره است.
در این میان فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه عربستان سعودی نیز با انریکه مورا معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مورد مذاکرات هستهای ایران گفتوگو کردند. و طبق اعلام وزارت خارجه عربستان دو طرف در مورد پیشرفتهای مربوط به گفتوگوهای مربوط به برنامه هستهای ایران و تلاشهای بینالمللی در این مورد که ایران توافقهای بینالمللی و معاهدات را در این مورد نقض نمیکند، صحبت کردند.
در همان حال آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا نیز روز پنجشنبه قبل از دیدار با گروسی در واشنگتن تاکید کرده است که آمریکا قاطعانه از کار آژانس بینالمللی انرژی اتمی حمایت میکند. وی کار آژانس بینالمللی انرژی اتمی را حفظ صلح و ثبات در جهان دانسته و تاکید کرده است که آژانس نقش حیاتی در نظارت بر فعالیتهای هستهای ایران دارد.
در این میان رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی گفته است چند هفته آینده برای روشن شدن این که آیا ایران و آمریکا میتوانند به مذاکرات غیرمستقیم بازگردند و به تلاشها برای احیای توافق هستهای موسوم به برجام ادامه دهند، سرنوشت ساز خواهد بود .وی همچنین از دعوت ایران از وی برای دیدار با رهبران سیاسی جمهوری اسلامی خبر داده و گفته است در حال حاضر دو کشور ایران و امریکا در مرحلهی تعیینکنندهای در خصوص توافق فی مابین قرار دارند.
گروسی خاطرنشان کرده است که ایالات متحده و ایران وارد یک دورهی تعیینکننده برای از سرگیری مذاکرات برای بازگشت مجدد به توافق هستهای ایران میشوند. وی در مصاحبه با یک اندیشکده امریکایی در مقابل این پرسش که ایا اینکه ایران در اجلاس آتی ماه نوامبر مجمع عمومی آژانس بینالمللی انرژی اتمی محکوم شود، نظر خوبی است گفت، در صورت تداوم این وضع به نظر من ایده خوبی است و با آن موافقم.
آنچه که اهمیت دارد این است که ورود ایران به مذاکرات وآغاز مذاکرات جدید با چه مکانیزمی انجام شود و مساله این است که مذاکرات از کجا باید شروع شود؟ ایران معتقد است که این مذاکرات بایستی بازبینی شود، بهخاطر اینکه موقعیت ایران تغییر کرده، خسارتهای ناشی از خروج آمریکا از برجام باید بررسی شود و ضمانتهای جدیدی باید توسط آمریکا در مورد عدم خروج از برجام صادر شود، اما آقای ند پرایس میگوید مذاکرات باید از جایی که متوقف شده از سر گرفته شود و هرچه سریعتر باید انجام شود.
در این میان مذاکرات نخست وزیراسرائیل در روسیه هم مورد توجه بسیاری از ناظران قرار گرفته و آنان معتقدند میتواند نقطه عطفی در تغییر مناسبات روسیه در فشار برایران برای بازگشت به مذاکرات ایجاد کند.
همه این فعالیتها نشان میدهد که ایران در یک موقعیت خیلی حاد و ویژه قرار گرفته است و به هر حال باید در روزهای آینده این موضعگیری را مشخص کند. این در حالی است که تهران بیشتر موضع انفعالی به خود گرفته، بهخصوص در موقعی که قرار بود روز پنجشنبه آقای باقری به بروکسل سفر کند که این سفر عملا با مخالفت امریکا و اروپا لغو شد و روسها هم در این میان مخالف این سفر بودند. در مورد لغو این سفر مقامات وزارت امور خارجه عملا در چند روز گذشته سکوت اختیار کردند، اما در آخرین تحول عبداالهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی در ملاقات با نماینده اکو از بازگشت ایران به مذاکرات سخن گفته ولی تاریخی برای این بازگشت قائل نشده است.
در این میان مهمترین تحولی که در صحنه سیاسی به چشم میخورد این است که آیتالله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی که معمولا در این موارد به موضعگیری میپردازد، مدتهاست در مورد مسائل هستهای سکوت اختیار کرده است.
اخرین موضعی که آیتالله خامنهای انجام داد، در مورد این بود که ما برای حذف تحریمها یک ساعت هم دست روی دست نمیگذاریم، ولی عملا با تعلیق چند ماهه مشکلات جدی درمذاکرات بهوجود آمده است. باید دید که در روزهای آینده ایران چه خواهد کرد، هر چند برای مذاکرات زمان طولانی در اختیار ندارد. در ماه نوامبر اجلاس کمیته آژانس بینالمللی اتمی، اجلاس مجمع عمومی آژانس اتمی است و اگر ایران تا آن موقع به مذاکرات برنگشته باشد، به احتمال زیاد پرونده ایران را به شورای امنیت خواهند داد و این تبعات حقوقی خطرناکی میتواند، برای ایران ایحاد کند، هر چند در حوزه اقتصادی نیز میتواند شوک جدیدی به بازار وارد کند.
شرایط بحرانی اقتصادی از یکسو، تنشهای شدید روانی از سوی دیگر و آسیبپدیدگی روانی گسترده در سطح جامعه، و احساس ناامنی روانی از جمله آسیبهایی است که به گفتهی کارشناسان به خاطر تصمیمات نادرست و ایدئولوژیک درجمهوری اسلامی و سیاستگذاران جمهوری اسلامی در حوزه هستهای که به مردم ایران تحمیل شده و شرایط را بیش از تصور برای همه دشوار کرده است.