حجتالاسلام رئیسی در گفتگویی تلویزیونی به چالشهای مربوط به دولت جدید و اقدامات انجام شده در ماه دوم ریاست جمهوریاش پرداخت. او سعی کرد که با اعتماد بهنفس از امید به آینده سخن بگوید و آن را عنصری جدی نشان دهد.
رئیسی در مصاحبه خود با خبرنگاری مواجه بود که به هیچ عنوان قصد چالش اورا نداشت. حیدری خبرنگار صدا و سیما هیچ نوع سوال چالشی از او نپرسید. در مورد موضوعات استراتژیک و مهم مانند موضوعات مربوط به تحریمهای اقتصادی و مذاکرت هستهای سخنان رئیسی را دائما مورد تایید قرار میداد و نپرسید تا چه زمانی این هزینهها را باید جامعه تحمل کنند. در مورد آمار اقتصادی هیچ نقدی نکرد از جمله افزایش قیمت ارز و نرخ تورم و نیز در مورد انتصابها نیز بحث شایستهسالاری دولت جدید را نتوانست مورد نقد قرار دهد.
در گفتگوی مزبور رئیسی به مساله واکسن پرداخت و موضوع واکسن را مهمترین اولویت دولت عنوان کرد که سعی کرده است که با پرداختن به مساله واکسن از میزان مرگ ومیر بکاهد.
خبرنگار در این مورد واکسنهایی که استفاده نشده است، از جمله واکسن فخورا متعلق به وزارت دفاع و هزینههایی که در مورد واکسنهای ایرانی پرداخت شده است و عملا نتوانسته چندان مورد استفاده قرار گیرد، سخنی نگفت، سوالی نپرسید. در مورد امکان بهرهبرداری از واکسنهای فایزر هم سوالی پرسیده نشد. فقط آقای رئیسی گزارشی داد که در حوزه واکسن ما موفق هستیم. در مورد مساله چالش امنیت بهداشتی در مورد مدارس، و امنیت در مورد افراد جامعه سوالی پرسیده نشد. در مورد مسائل مربوط به تحریم که مهمترین مشکلی است که جامعه با آن مواجه است آقای رئیسی فقط گفت که ما در مذاکرات جدی هستیم، ولی توضیح نداد اگر ایران در مذاکرات جدی است، چرا چند ماه است مذاکرات تعلیق شده است.
خبرنگار همچنین در مورد هزینه برنامههای هستهای و دلایل ادامه آن هیچ سوالی از آقای رئیسی نپرسید. در مورد مساله جلسه بروکسل که اتحادیه اروپا آن را لغو کرده است که ایران اعلام کرده بود در آن شرکت خواهد کرد، سوالی نپرسید.
رئیسی در مورد مسائل هستهای به صرف اینکه ما جدی هستیم و اگر طرف مقابل هم در مذاکرات جدی باشد، آن را انجام خواهیم داد پرداخت و گفت که ما اقتصادمان را به آن گره نزدهایم ولی توضیح نداد چگونه میخواهد مسائل کشور را بدون مسائل هستهای حل کند. آن هم در موقعی که وزیر اقتصاد دولت رئیسی فاکتورهای بهبود اوضاع اقتصادی را در مورد فروش نفت، درآمد ارزی به مسائل هستهای گره زده است.
علاوه بر این رییسی در مورد مسائل مربوط به اینکه غنیسازی تا کجا میخواهد ادامه پیدا کند و آیا خطرات امنیتی برای کشور دارد و دولت چه تمهیداتی اندیشیده است، نیز پاسخی نداد. در مورد مسائل اقتصادی رئیسی توضیح داد که مایل است ارز ۴۲۰۰ تومانی را بهتدریج از چرخه اقتصادی حذف کند. تیم اقتصادیای که در دولت مشغول کار هستند مانند آقای خاندوزی وزیر اقتصاد و قربانزاده معاون وزیر اقتصاد کسانی هستند که معتقدند باید ارز یک نرخی در کشور حکومت کند، بهخاطر مساله رانت و فسادی که ایجاد میکند. در عین حال برخی از ناظران معتقدند دولت منابع ارزی به اندازه کافی ندارد، بنابراین راهی جز آزادسازی قیمت ارز و عدم اختصاص ارز ترجیحی به مواد اولیه ندارد.
مشخص نیست که در صورت آزادسازی این نرخ چه مشکلاتی برای اقتصاد ایران پیش خواهد آمد ولی قطعا در قدم اول به افزایش قیمت مواد اولیه گوشت و نان منجر خواهد شد. قبلا گزارش شده بود که میتوان با تک نرخی کردن ارز ده تا پانزده درصد به قیمت مواد اولیه افزود، اما در عین حال فساد ناشی از تخصیص ارز را که بیش از چندین میلیارد دلار است کنترل کرد.
نکته بعدی در مورد مسائل مربوط به سازمان اقتصادی اداره تورم و نقدینگی است. رئیسی گفت که ما برای جلوگیری از تورم لجام گسیخته سعی کردهایم که از بانک مرکزی استقراض نکنیم. در مورد اینکه چگونه در ماههای کنونی بدون استقراض از بانک مرکزی اقتصاد اداره شده است. آقای رئیسی آن را مدیون لطف خداوند دانست. مشخص نیست که این لطف خداوند چگونه توانسته مساله استقراض را حل کند، هرچند که بسیاری از ناظران اقتصادی این تحلیل را قبول ندارند و معتقدند که افزایش استقراض بوده است که باعث افزایش تورم و نقدینگی در ماههای اخیر شده است. مضافا بر اینکه بانک مرکزی آمار جدیدی بعد از روی کار آمدن دولت آقای رئیسی منتشر نکرده است.
در مورد مسائل مربوط به سفرهای استانی هم او گفت که قصد دارد سفرهای استانی را حتما ادامه دهد و هدفش این است که طرحهای نیمه تمام را در این سفرها به اتمام برساند و طرحهایی را هم که مورد مصوب قرار می گیرد پیگیری شود. هرچند که رئیسی سعی کرده است سفرهای استانی خود را متفاوت با سفرهای استانی احمدی نژاد بکند و از سیستم نامهگیری و ارسال پول به مردم خبری نیست، اما در عین حال تاکید کرد که او مایل است که مدیر پشت میز نباشد مدیر میدانی باشد و مدیر میدانی نیازمند آن است که مستقیم با مردم در تماس قرار گیرد. سفرهای استانی در عین حال که مزایای زیادی دارد و ارتباط رئیس جمهور را با مردم افزایش میدهد، اما میتواند در مواردی به نوعی پوپولیسم دامن بزند. وقتی که تصویر توسعه کشور تصویر یکپارچهای نباشد و رئیس جمهور در هر استانی مجبور شود به توسعه بخشی و استانی بپردازد، بهخاطر اینکه میخواهد به تقاضاهای موردی پاسخ دهد.
در مورد مسائل مربوط به پیمان شانگهای هم آقای رئیسی گفت که میخواهیم از پیمان شانگهای برای رسیدن به توسعه اقتصادی کشور استفاده کنیم و به مقامات دستور داده است که تمهیداتی اندیشیده شود. او گفت که به وزارت خارجه دستور داده است که پنجاه رایزنی بازرگانی درست شود. رایزنی بازرگانی تا کنون توسط وزارت صمت انتخاب میشد. معلوم نیست که انتخاب رایزنی بازرگانی با توجه به تحریمهای اقتصادی و تحریم بانکی چگونه میتواند در گسترش توسعه صادرات افزایش داشته باشد؟ آقای رئیسی گفت که تمام کشورهایی که نمایندگانشان را در مراسم تحلیف و بعد از آن ملاقات کرده است، همه به او گفتهاند که مایلند با ایران روابط اقتصادی داشته باشند و ایران برای آنها اولویت است. این نوع سخنان که در دیدارهای دیپلماتیک مطرح میشود صرفا ابراز بیان تعارف دیپلماتیک است و تفاوت آن با دنیای واقعی بسیار زیاد است. یکی از کشورهایی که ما با آن ارتباط داریم عراق است که حتی حاضر نیست پول کالاهای ما را پرداخت کند. چون تحریمها در حوزه بانکی و اقتصادی مانع اصلی مراودات تجاری هست.
رئیسی همچنین گفت که بنا به دستور رهبری قصد دارد بودجه سال آینده را بهطورواقعی ببندد. طبیعتا بودجه واقعی به معنای آن خواهد بود که نرخ مالیات افزایش پیدا خواهد کرد و با افزایش نرخ مالیات در حوزههای اقتصادی طبیعتاً باعث رکود خواهد شد. او سعی کرد که توضیح دهد چگونه میخواهد از صنعت خانهسازی برای موتور تحرک اقتصادی ایران استفاده کند، هرچند مشخص نکرد که چگونه خانهسازی و تولید یک میلیون خانه منجر به تورم نخواهد شد و منابع مالی این کار چگونه انجام خواهد گرفت.
او گفت که دولت مسئولیت نظارت را دارد و ساخت و ساز بهعهده بخش خصوصی خواهد بود. اما دولت امکانات زمین را برای چنین ساخت و سازی فراهم میآورد. رئیسی همچنین مدعی شد که در کابینهاش به شایستهسالاری میپردازد و افرادی را انتخاب کرده است که حتی به او رأی ندادهاند. اما نگاهی گذرا به انتخاب افرادی که در کابینه و در استانداریها و دیگر مناصب مشغول به کارند مشخص است که عمدتا ترکیبی از تیم احمدی نژاد، فرماندهان نظامی و اصولگراها این سمتها را در اختیار گرفتهاند و مضافاً بر اینکه برخلاف آنچه که گفته شده بیش از آنکه شایستهسالاری مبنای کار باشد، حضور جناحهای اصولگرا مبنای کار بوده است. رئیسی همچنین سعی کرد که به مخاطبین خود امیدواری بدهد.
او گفت که برای این موضوع آینده کشوربسیار امیدوار است و این امیدواری را چندین بار تاکید کرد. ابراز امیدواری وی به آینده بیشتر از آنکه مبناهای واقعی باشد، مبناهای شعاری داشت و مشخص نیست که چگونه این امیدواری را به بینندگان خود میتواند منتقل سازد. مبنای این امیدواری مشخصا بایستی درتغییر در اوضاع اقتصادی و تغییر در مدیریت کشور با انتخاب افراد کارآمد دانست که عملا هر دو مورد فعلا منتفی است.
وی در مورد افغانستان نیز گفت که مساله داعش مساله کلیدی است که به کشتار شیعیان پرداخته است. رئیسی مشخص نکرد که چگونه میخواهد بین دولت طالبان که عملا در مقابل کشتار شیعیان سکوت کرده است و به رسمیت شناختن این دولت و همچنین مقابله با داعش توازن برقرار کند.