دوشنبه ۱۹ مهر ۱۱ Oct. 2021

آرمان ملی: مردم و کنشگران اقتصادی احساس خوبی از انتصابات ندارند

روزنامه آرمان ملی در صفحه اول خود مصاحبه با دکتر علی سرزعیم اقتصادان و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی را منتشرکرده است. وی معتقد است:”به نظر می‌رسد برخی مصلحت‌اندیشی‌ها، فشارها و وام‌دهی‌ها زمینه تشکیل گروه اقتصادی در دولت سیزده شده است. آن چیزی که برای جامعه حائز اهمیت است خروجی این تیم اقتصادی است که آیا این افراد می‌توانند مشکلات اقتصادی کشور را حل کنند یا خیر. از دیدگاه من ما با «بلک باکس» یا جعبه‌های سیاسی در تیم اقتصادی مواجه هستیم. این وضعیت برای جامعه ریسک دارد. هنگامی‌که ریسک بالا برود قیمت‌ها نیز بالا می‌رود. این‌یک قاعده بدیهی اقتصادی است. امروز جامعه با بلک باکس‌هایی مواجه است که نمی‌دانند قرار است چه اقداماتی انجام بدهند و چه تصمیم‌هایی بگیرند.”

این استاد  دانشگاه می‌گوید:” … جامعه در حال رصد ترکیب کابینه و انتصاباتی است که در دولت صورت می‌گیرد. جامعه به دنبال این است که آیا در دولت جدید فرصتی  به وجود خواهد آمد که افراد توانمند مورد استفاده قرار بگیرند و یا بیشتر از افراد وفادار سیاسی استفاده خواهد شد. من فکر می‌کنم در هر دو مورد جامعه علامت مثبتی از دولت دریافت نکرده است.”

سرزعیم در پاسخ به این سوال که؛ چرا جامعه هنوز در این زمینه علامت مثبتی دریافت نکرده است؟ گفته است:” از یک‌ طرف احساس سردرگمی در مقابل مذاکرات هسته‌ای وجود دارد. دولت هنوز مشخص نکرده که قرار است با چه استراتژی با موضوع هسته‌ای برخورد کند و به همین دلیل احساس نمی‌شود که موضوع در حاکمیت تعیین تکلیف شده باشد. از سوی دیگر جامعه از انتصاباتی که در سطوح مختلف در دولت صورت گرفته احساس خوشحال‌کننده‌ای پیدا نکرده است. اتفاقی که رخ‌داده اصرار برای به‌کارگیری چهره‌های سیاسی منتسب به یک جریان خاص بوده است. فکر می‌کنم این رویکرد برای مردم دلگرم‌کننده نیست. در شرایط کنونی نیز آنچه مطلوب جامعه خواهد بود این است که از یک رده پایین‌تر بهترین افراد را مورد استفاده قرار بدهند. جامعه باید احساس کند بهترین افراد موجود در کشور مورداستفاده قرارگرفته تا این افراد بتوانند مشکلات جامعه را حل کنند. اگر مردم احساس کنند این دولت با رویکرد سیاسی روی کار آمده و به دنبال فرصتی است تا دوستان سیاسی خود را به کار بگیرد بدترین پیامی است که به جامعه ارسال می‌شود. 

 دولت سیزدهم در زمینه‌های کلیـدی مانند اقتصاد و سیاست خارجی هنوز استراتژی مشخصی به جامعه ارائه نکرده است. … ” 

اعتماد: سردرگمی ۴۰ ساله

روزنامه اعتماد مقاله‌ای از مرتضی افقه دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز را در صفحه اول خود منتشر کرده. وی تحولات اقتصادی ایران در سالهای بعد از انقلاب را به ۵ دوره تقسیم کرده که به اختصار و خلاصه بخشی از آنرا در ادامه مطالعه خواهید کرد.

“دوره اول: آموزه‌های عدالت‌گرایانه 

دوره اول که بلافاصله پس از انقلاب شروع می‌شود، تحت تاثیر دو گروه از شعارهای وقت قرار داشت: تفکر چپ‌گرایانه‌ای که در طول دوره جنگ سرد بر کشورهای در حال توسعه از جمله ایران حاکم بود و در ایران توسط گروه‌های چپ و سوسیالیست نمایندگی می‌شد. ….

دوره دوم: لیبرالیسم اقتصادی و موانع غیراقتصادی

پس از پایان جنگ و ثبات نسبی سیاسی و مدیریتی در کشور و با روی کار آمدن آقای رفسنجانی، طرفداران اقتصاد آزاد فرصتی یافتند تا سیاست چپ‌گرایانه و عدالت‌محور دوره جنگ را به چالش بکشند و با ارائه طرح تعدیل اقتصادی دیدگاه‌های لیبرالی خود را در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی اجرایی کردند. تفکری که هر چند با فراز و نشیب، تا به امروز ادامه داشته است. ….

دوره سوم: تنش‌زدایی خارجی و نبود سرمایه‌گذاری داخلی

دوره آقای خاتمی تحت تاثیر دو فضای متضاد قرار داشت. تشدید تنش سیاسی در داخل و کاهش شدید تنش‌های بین‌المللی ناشی از سیاست تنش‌زدایی ایشان. ….

دوره چهارم: اتلاف منابع  و فرصت‌سوزی نفتی

برخلاف دوره خاتمی، دوره احمدی‌نژاد از یک طرف با تشدید تنش‌های بین‌المللی همراه بود، اما در داخل، دولت او حمایت همه جانبه ارکان نظام را به همراه داشت. …. از ویژگی‌های دیگر دوره احمدی‌نژاد، افزایش بی‌سابقه قیمت و درآمدهای نفتی بود. احمدی‌نژاد اما از دو فرصت بی‌نظیر اقتصادی و سیاسی (افزایش خیره کننده درآمدهای نفتی و حمایت همه جانبه ارکان نظام از ایشان) استفاده نکرد و با سیاست‌های غیرعلمی و نمایشی هم بخش قابل توجهی از درآمدهای کم‌سابقه را تلف کرد و هم فرصت سیاسی ناشی از حمایت نظام را در اواخر دوره دوم به تهدید تبدیل کرد. …

دوره پنجم: عدم قطعیت

روی کار آمدن آقای روحانی که با سیاست کاهش تنش با غرب همراه بود، خوش‌بینی نسبت به آینده باعث توقف روند منفی شاخص‌های اقتصادی شد. شروع مذاکرات سیاسی بین ایران و غرب برای حل اختلافات هسته‌ای کشور، بهبود نسبی شاخص‌های اقتصادی را همراه داشت. مدت مذاکرات طولانی شد اما در سال ۹۴ به توافق معروف به برجام منجر شد. …. 

دوره ششم: وعده‌های تمام نشدنی

دولت آقای رییسی که با تبلیغات شدید اصولگرایان علیه مشکلات اقتصادی که عمدتا ناشی از تشدید تحریم‌ها بود، ریاست قوه مجریه را به دست گرفت. دوره جدید با وعده‌های اقتصادی تقریبا نشدنی رییسی و همکاران ایشان همراه بود. …

نتیجه‌گیری

مرور روند سیاستگذاری‌های اقتصادی در طول سه دهه پس از جنگ نشان می‌دهد که: 

۱- ناکامی‌های اقتصادی کشور عمدتا ریشه در تصمیم‌گیری داخلی دارد که موجب ایجاد ساختارهای ضدتوسعه‌ای شده است؛ ساختارهایی که هر اقدام یا سیاست اقتصادی برای بهبود شرایط را خنثی کرده و می‌کند. 

۲- به دلیل وجود همین شرایط و به‌رغم شعارهای زمان انقلاب و سه دهه گذشته، هیچ یک از اقدامات و سیاست‌های اعمال شده موجب کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و بنابراین به داشتن روابط مناسب سیاسی با سایر کشورها نشد. 

۳- تداوم همین وابستگی باعث شده که کشور در مقابل تحریم‌های اقتصادی خارجی به ‌شدت آسیب‌پذیر بماند؛ اتفاقات بعد از تشدید تحریم‌های سه سال گذشته دلیلی بر این مدعاست. 

۴- به همین دلیل نیز دولت جدید، بدون رفع تحریم‌ها قادر به رفع مشکلات اقتصادی موجود در کوتاه‌مدت نخواهد بود. در بلندمدت نیز بدون اصلاح ساختارهای ضدتولید و ضدتوسعه موجود، قادر نخواهد بود وابستگی کشور به فروش نفت و سایر مواد خام را کاهش دهد. با این وصف، متاسفانه هیچ اراده‌ای برای تغییر این ساختارهای غیراقتصادی ضدتولیدی و ضدتوسعه‌ای موجود مشاهده نمی‌شود. حتی باور به وجود چنین ساختارهایی در بین تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان کشور وجود ندارد چه رسد به وجود اراده برای تغییر ساختارهای ضدتولید و ضدتوسعه موجود.”

جوان: بیم و امید کرونایی با آبان بدون محدودیت

روزنامه جوان تیتر یک خود را به رفع محدودیت های کرونایی در آبان ماه (۲۳ Ot. – ۲۱ Nov. 2021 ) اختصاص داده و نوشته است:” بعد از دو روز کاهش آمار فوتی‌های کرونایی و نیز کاهش آمار ابتلا، روز گذشته بار دیگر آمار کرونایی افزایشی شد و به بالای ۲۰۰ نفر رسید. پیش‌بینی‌های رسمی ستاد ملی مقابله با کرونا و حتی پیش‌بینی محافل علمی بین‌المللی از احتمال وقوع پیک بعدی بیماری تا دو سه هفته آینده یعنی اواخر مهر و اوایل آبان حکایت دارد و از سوی دیگر با آغاز فصل سرما نگرانی از بیماری‌های تنفسی و آنفلوآنزا و احتمال تشدید بیماری کرونا جدی‌تر از قبل مطرح می‌شود. تجربه موج‌های قبلی بیماری نشان می‌دهد هر موجی که روی موج قبلی سوار می‌شود، شدیدتر است و در سطح گسترده‌تری درگیری و مرگ ایجاد می‌کند؛ همچنانکه در چهار موج قبلی کرونا در کشورمان هیچگاه به مرگ‌های بالای ۷۰۰ نفر در روز نرسیده‌بودیم، اما موج پنجم در گرم‌ترین ماه تابستان در یک ۲۴ ساعت تا ۷۰۹ قربانی گرفت. حالا اگرچه واکسیناسیون کرونا سرعت قابل قبولی داشته و با همین سرعت می‌توان امید داشت طبق وعده قبلی وزیر تا دهه فجر ۷۰ درصد جامعه با دریافت دو دوز واکسن به ایمنی برسند، اما پایانی برای کرونا قابل تصور نیست و همین مسئله ایجاب می‌کند برای در امان ماندن از موج بعدی کرونا که طبق پیش‌بینی‌ها چندان هم دور نیست، احتیاط در بازگشایی‌ها و بازگشت به زندگی عادی ضرورتی انکار‌ناپذیر است. …”

دکترکمال حیدری معاون وزیر بهداشت روز گذشته در مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرده بود که در صورت تصویب ستاد ملی کرونا، محدودیت‌های کرونایی از اول آبان رفع خواهد شد.