بحران کرونا و افزایش خودکشی درمیان جوانان درایران

با وقوع بحران کرونا و رشد سیاست اعمال قرنطینه اجتماعی و کاهش ناگهانی ارتباطات اجتماعی و فعالیت‌های اقتصادی در برخی کشورها خودکشی آماری صعودی و در برخی کشورها از جمله بریتانیا روندی نزولی داشته است.

در این میان در جمهوری اسلامی با تعطیل دانشگاهها و مدارس و نیز کاهش اشتغال که همراه با تحریم‌های اقتصادی امریکا همراه بود، مشکلات اقتصادی و سیاسی و اجتماعی در انباشت و تجمیعی غیر معمول، فضای افسردگی و استیصال را در میان گروه‌های اجتماعی دامن زد.   

اکنون گفته می‌شود که در این مدت میزان خودکشی در ایران افزایش یافته، هر چند مسئولین بهزیستی معتقدند که امار خودکشی ایران در مقایسه با آمارهای جهانی ودیگر کشورها بالا نیست و ایران در رده پایینی قرار دارد. 

در همین رابطه اردشیر بهرامی جامعه‌شناس و پژوهشگر و نویسنده کتاب « فرهنگ، توسعه و خودکشی در غرب ایران» می‌گوید مشکلات روحی و روانی ناشی از پاندمی کرونا باعث افزایش خودکشی در ایران شده است و احتمال دارد این روند افزایشی شدت گیرد.

او می‌افزاید بروز خشونت‌ها در اثر کاهش تحمل جامعه افزایش پیدا کرده و بر روی آمار خودکشی نیز تاثیر به‌سزایی گذاشته است. وی می‌گوید طبق آمار ۷۱ درصد زنان و ۸۰ درصد مردانی که خودکشی کرده‌اند زیر ۴۰ سال سن داشته‌اند، بنابراین می‌توان گفت خودکشی خاص قشر جوان در جامعه ماست.
وی همچنین از یک بحران در جامعه یاد می‌کند که نشان‌دهنده رخنه میزان خودکشی از طبقات پایین جامعه که دچار مشکلات روحی و روانی بودند به طبقات دارای تخصص‌های علمی است. وی نتیجه می‌گیرد که چون این گروه‌ها الگو و مرجع در جامعه هستند، پس این مسئله باعث افزایش ناامیدی و یأس و مرگ نشاط اجتماعی می‌شود.

  در این میان خانم ذکایی‌فرمعاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از سازمان بهزیستی کشورمی‌گوید خودکشی تهدیدی برای سلامت عموم جامعه است که هر ۴۰ ثانیه یک نفر در دنیا بر اثر خودکشی از بین می‌رود وسالانه تقریبا یک میلیون نفر در سراسر جهان به علت خودکشی فوت می‌کنند و نرخ اقدام به خودکشی نیز ۱۰ تا ۲۰ برابر آمار فوت بر اثر خودکشی است و به‌طور میانگین در هر ۴۰ ثانیه یک نفر در دنیا بر اثر خودکشی از بین می‌رود.
وی می‌گوید نرخ خودکشی رشد قابل توجهی در برخی کشورهای جهان داشته و در بیشتر کشورها خودکشی سومین عامل مرگ و میر جوانان به‌شمار می‌رود و یکی از ده عامل اصلی مرگ و میر در بیشتر کشورهای دنیاست.

وی با بیان این موضوع که آمار خودکشی در ایران به نسبت خیلی از کشورها کمتر است‌، می‌گوید در رتبه‌بندی کشورها، ایران رتبه ۱۳۰ را دارد، وی می‌گوید: با توجه به شرایط دشوار کنونی شعار امسال با عمل امید بسازیم است که در واقع یک پیام خوش‌بینانه با هدف ایجاد اعتماد به نفس و توانمندسازی روانی افراد و آموزش مهارت حل مسئله ارتقای تاب آوری فردی و اجتماعی و به‌طور کلی تقویت عوامل محافظتی در برابر خودکشی است. 

وی می‌گوید امسال در ده استان که بالاترین نرخ شیوع خودکشی را داشتند برنامه‌ها و مداخلات متفاوت و بر اساس وضعیت آن استان‌ها طراحی می‌شود که بیش از یک هزار تسهیلگر محلی در استان‌ها فعالیت می‌کنند که این استانها شامل کهگیلویه و بویراحمد، ایلام، کرمانشاه، لرستان، همدان، اردبیل، کردستان، خراسان شمالی، گیلان و فارس خواهد بود که اقداماتی چون آموزش آگاه سازی، اطلاع رسانی و مداخلات به‌موقع را در این استان‌ها دنبال خواهیم کرد.
امسال در این استان‌ها برنامه تربیت سوپروایزر برای کیفیت بهتر و اثربخشی بیشتر برنامه‌ها در نظر گرفته شده است.

ذکایی‌فر نتیجه می‌گیرد باید به عوامل خطر در اقدام به خودکشی توجه و سعی در کنترل و کاهش آن‌ها داشته باشیم.

عمده عوامل خطر؛ اختلالات خلقی و روانی، مسایل و مشکلات مربوط به خانواده‌ها و مشکلات خانوادگی، سوگ‌ها و از دست دادن‌ها، بیماری‌های جسمی مزمن و ضعف در مهارت‌های مقابله‌ای هم از علل مسایل اقتصادی و تنش‌های ناشی از شغل و در دسترس بودن وسایل و ابزارهای خودکشی هستند.

وی عوامل محافظ یعنی احساس امید باورهای مذهبی، مهارت‌های زندگی و مقابله‌ای، حل مسئله عزت نفس، ارتباطات سازنده بین شبکه حمایتی در افراد، مثل شبکه‌های خانواده، دوستان، خویشاوندان را باید بتوانیم تقویت کنیم.

در تحلیل‌های خانم ذکایی‌فرعوامل سیاسی و فرهنگی که ناشی از سیاست‌های کلان است، نادیده گرفته شده است. نداشتن امید به آینده و چشم انداز روشنی از زندگی که با افزایش درگیری‌های بین‌المللی ایران و گسترش تحریم‌ها و بحران کرونا و سرکوب سیاسی و محدودیت اجتماعی، از مهمترین عواملی است که آمار خودکشی را در ایران را افزایش داده است. در تحلیل نهایی آنچه افزایش خودکشی‌ها نشان می‌دهد، مجموعه عواملی است که نشان از فروپاشی اجتماعی در کشور دارد.