بهنظر میرسد روابط ایران وعربستان سعودی وارد مرحله جدیدی از روابط خود شده است. بعد از چند دور مذاکرات که میان دو کشور در عراق انجام شد که توافقهایی نیز در آنها انجام شد، با سخنرانی پادشاه عربستان درروزچهارشنبه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد که با تغییر لحن مثبتی نسبت به ایران همراه بود، نشان از موقعیت جدیدی در روابط دو کشور داشت. بهنظر میرسد ایران نیز از این موضع جدید استقبال کرده است.
ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی در سخنرانی خود ابراز امیدواری کرد که مذاکرات کشورش با ایران منجر به اعتمادسازی شود. وی گفت امیدواریم که مذاکرات مقدماتی ما با ایران به نتایج ملموسی برای اعتمادسازی و فراهم شدن زمینهای برای تحقق آرمانهای مردم دو کشور منجر شود.
وی افزود که عربستان سعودی به صلح به عنوان یک گزینه راهبردی برای حل بحران در خاورمیانه ایمان دارد. وی افزود جامعه جهانی امروز با چالشهایی مواجه است که تقویت همکاریهای بینالمللی چند جانبه را میطلبد.
وی همچنین گفت: سیاست خارجی عربستان سعودی بر اهمیت تحکیم امنیت، ثبات و حمایت از راه حلهای صلحآمیز تأکید دارد. او همچنین بر ضرورت ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هستهای و اهمیت عاری شدن خاورمیانه از سلاحهای کشتار جمعی تاکید کرد.
بخش اول سخنان ملک سلمان در سالهای گذشته تکرار شده اما تکیه بر بحث سیاست خاورمیانه عاری از سلاحهای هستهای اسرائیل را نشانه رفته است.
جدا از این، پادشاه عربستان از بیان اتهامات سنگین در مورد دخالتهای ایران در منطقه و حمایت از تروریسم که در سخنرانیهای قبلی خود مطرح میکرد خودداری ورزید.
به جز سخنرانی پادشاه عربستان دیپلماتهای ایران و عربستان در نیویورک در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در جلسهای با حضور دیپلماتهای کشورهای منطقه نیز ملاقات کردند. که دیپلماتهای دو کشور نیز با لحن مثبتی از ان جلسه سخن گفتند.
علاوه بر این خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی در گفتگویی که بهنظر میرسد واکنشی به سخنرانی پادشاه عربستان باشد، گفت: ما در ماههای گذشته تماسهای منظمی با عربستان داشتیم که در این ملاقاتها گفتگوهای دوجانبه و خوبی صورت گرفته و در مورد امنیت خلیج فارس پیشرفتها خیلی جدی بوده است و بعد از روی کار آمدن آقای رئیسی پیامها در سطح مناسبی رد و بدل شده است.
وی تاکید کرد که اگر عربستان سعودی پیامهای جمهوری اسلامی را مورد توجه قرار دهد. راه حل مشکلات در منطقه مشخص است که بایستی با یک سازوکار فراگیر منطقهای موضوعات حل شود.
او توضیح داد قبول اینکه راهکارهای حل مسائل بدون دخالتهای خارجی و در درون منطقه باشد میتواند رابطه پایدار و بادوامی را میان ایران و عربستان رقم بزند. در این میان وزیر خارجه ایران نیز در مصاحبه با صدا و سیما گفت ما با عربستان سعودی گفتگوهایی داریم که امیدوار هستم در آینده نزدیک به نتایج مطلوب برسد و بتوانیم جزئیاتش را اعلام کنیم.
به نظر میرسد عربستان سعودی در مورد حل مسائل مربوط به یمن تحت فشار بریتانیا و امریکا قرار گرفته است و طبیعی است برای حل این موضوع نیاز به مشارکت ایران و مصالحه با ایران دارد. علاوه بر این دولت بایدن برخلاف دولت ترامپ رابطه انتقادی با دولت عربستان دارد.
انتشار اسناد مربوط به عربستان سعودی در ۱۱ سپتامبر و نیز خروج موشکهای پاتریوت در هفته گذشته از عربستان سعودی دو نمونه از اقداماتی است که نشان میدهد روابط امریکا با عربستان سعودی مانند گذشته در وضعیت مناسبی قرار ندارد. در چنین وضعیتی انگیزه عربستان برای بهبود روابط با ایران بیش از گذشته است.
با کنار رفتن روحانی و روی کار آمدن رئیسی دولت ایران نیز نیازمند بهبود رابطه با عربستان است و بازگشایی دیپلماتیک رابطه با عربستان میتواند برای دولت رئیسی یک پیروزی محسوب شود. و از جنبه اقتصادی نیز گشایشهای بیشتری را برای این دولت به همراه داشته باشد. احتمال دارد در آینده نزدیکی مذاکرات برای بازگشایی سفارت در کنسولگریهای دو کشور آغاز شود. بهبود روابط دو کشور در مذاکرات هستهای ایران نیز برای احیای برجام میتواند تاثیرات مثبتی به همراه داشته باشد.
نکته دیگری که ممکن است از رابطه نزدیک ایران و عربستان حاصل شود، احتمالا کاهش سرمایهگذاری عربستان بر تبلیغات علیه جمهوری اسلامی از طریق رسانههای مخالف این کشور است که بیشک وجود یا عدم آنها برای جمهوری اسلامی اهمیت ویژهای دارد.