رییسی در نخستین سفر خارجی: حضور در تاجیکستان به‌جای نیویورک

ابراهیم رییسی ، رییس جمهور که با توجه به مسئله اعدام‌های سال ۶۷ و نیز کاهش مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری که برخلاف بیست و پنج سال گذشته انتخاباتی غیر رقابتی بود، از جنبه بین‌المللی موقعیت متزلزلی دارد، سعی کرده با تحرکات دیپلماتیک وسفرهای خارجی این نقطه ضعف خود را پر کند و بالاخره به نخستین سفر خارجی خود برای حضور دراجلاس سران پیمان شانگهای رفت.

 او بعد از انتخابات تماس‌های زیادی با مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق داشت و تمایل  داشت که  در کنفرانس همکاری بغداد که ماه گذشته در بغداد برگزار شرکت کند. حضوری که بسیاری معتقد بودند می‌توانست با ملاقات با نمایندگان دولت عربستان سعودی فصل جدیدی در روابط سیاست خارجی کشور باز کند، ولی در نهایت با مخالفت رهبر جمهوری اسلامی، امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه به این سفر رفت و در عمل هم آن سفر دستاورد عملی چندانی برای ایران به همراه نداشت. 

اکنون با توجه به اینکه رییسی به سفر نیویورک برای حضور در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل نمی‌رود که آن هم  ناشی از تحریم آمریکا علیه وی و موقعیت جنجال‌ساز وی است و فقط  به سخنرانی ویدئویی اکتفا می‌کند. سفر رئیسی به تاجیکستان مهم‌ترین سفر خارجی وی پس از به قدرت رسیدن به‌شمار می‌‎رود.

 سفری که از ابتدا قرار بود در آن با پوتین هم ملاقات کند که به‌خاطر قرنطینه شدن پوتین ملغی شد. همچنین تبلیغات زیادی در مورد پذیرش عضویت جمهوری اسلامی درپیمان شانگهای انجام شد که قبلا بخاطر تحریم‌های سازمان ملل و بعد هم امریکا و سپس مخالفت ازبکستان و به ویژه تاجیکستان با این امر مخالفت می‌کردند. 

البته خود چین هم به خاطر تحریم‌های امریکا چندان تمایلی نداشت ایران وارد  پیمان شانگهای شود. در این میان تاجیکستان هم بخاطرارتباطات ایران با جریانات مذهبی این کشور مهمترین مخالف ورود ایران بود که در نهایت با مذاکراتی که انجام شد، تاجیکستان هم قبول کرد که عضویت ایران را مورد پذیرش قرار دهد. 

رییسی در اجلاس شانگهای در سخنان خود در ضمن تشکر از پذیرش ایران در پیمان شانگهای به  امکانات موقعییتی ایران برای ارتقاء تجارت میان کشورهای عضو پیمان شانگهای اشاره کرد و گفت ایران حلقه وصل سه طرح زیرساختی است. 

ایران می‌تواند از طریق کریدور شمال – جنوب حلقه وصل جنوب و شمال اوراسیا باشد و آسیای مرکزی و روسیه را به هند پیوند دهد. کریدور شمال–جنوب می‌تواند زیرساخت سخت همگرایی در قالب اوراسیای بزرگ را تقویت نماید. ایران در مسیر یکی از کریدورهای ابتکار کمربند و راه، یعنی کریدور چین به آسیای مرکزی غرب آسیا قرار دارد و می‌تواند پیوند دهنده شرق و غرب اوراسیا باشد. 

همچنین بندر بزرگ چابهار ایران ظرفیت تبدیل شدن به مرکز تبادلات چندین کشور عضو و همسایه را به نحو ویژه دارد که با همت اعضا می‌تواند به نمادی از همکاری همه اعضای سازمان شانگهای باشد.

در این اجلاس رییسی هم چنین با نخست وزیر پاکستان مذاکراتی انجام داد که عمدتا حول محور وضعیت افغانستان بود که دو کشور سعی کنند بتوانند به نقطه نظرات مشترکی برای برقراری ثبات در این کشور دست پیدا کنند. بر خلاف دوره قبل که طالبان در افغانستان به قدرت رسید، این بار ایران و پاکستان نقاط مشترک بیشتری نسبت به گذشته با هم دارند که عضویت ایران در پیمان شانگهای و نزدیکی بیشتر با چین نیز آن را تقویت می‌کند. 

در یک جمع بندی کلی تبلیغاتی که از سوی هواداران رییس جمهور رئیسی مطرح می‌شود، تصویرهای اغراق امیزی از عضویت ایران در پیمان شانگهای ارائه می‌شود که گویی درهای بهشت برروی ایران باز شده است. در حالی‌که بدون پذیرش کنوانسیون بانکی FATF  روابط مالی و اقتصادی در همین سطوحی که فعلا هست باقی خواهد ماند. و تاثیر بنیادی براقتصاد ایران نخواهد گذاشت.